'Geef kinderen meer ruimte voor fantasie en eigen spel'

donderdag 20 juli 2017
timer 5 min
'Nog veel te vaak wordt gedacht dat meisjes speeltoestellen nodig hebben en jongens een trapveldje.''Dat zegt Louise Berkhout, docent psychologie en onderzoeksvaardigheden aan Hogeschool Leiden, in een interview met Marian Schouten over genderaspecten in het spel van kinderen.

Door de verschillen tussen de geslachten te verzachten krijgt elk kind de kans zich te ontwikkelen door te spelen: “Er moet meer ruimte zijn voor fantasie en eigen spel”.


Op welke manier is het begrip ‘gender’ relevant voor mensen die beleidsmatig en praktisch betrokken zijn bij buitenspelen?
“Gender gaat vooral over wat we benoemen als jongensachtig of meisjesachtig. Hoe we daarover denken is sterk cultureel bepaald. Als je verantwoordelijk bent voor de inrichting van speelplekken en buiten spelen, is het belangrijk om te beseffen welke vooronderstellingen je hebt over wat leuk is voor jongens en wat leuk is voor meisjes. Nog veel te vaak wordt gedacht dat meisjes speeltoestellen nodig hebben en jongens een trapveldje.”

 

En dat is niet zo?
“Nee. Ik heb veel speelplekken bekeken. De meeste zijn erbarmelijk, kinderen kunnen er amper spelen. Ze kunnen er alleen maar doen wat volwassenen voor ze hebben bedacht: hier mogen meisjes duikelen, daar mogen jongens voetballen. Als ik stond te fotograferen kwamen er moeders naar me toe: ‘Bent u van de gemeente? Nee? Jammer, want onze kinderen hebben hier niets aan.’”

 

Waar hebben kinderen wél wat aan?
“Bij de inrichting van speelplekken zouden volwassenen zich veel meer moeten verdiepen in wat kinderen nodig hebben om tot rijk en betekenisvol spel te komen. Pedagogen hanteren  verschillende indelingen in soorten spel, die in de praktijk natuurlijk door elkaar heen lopen. Denk aan een constructiespel, bewegingsspel, fantasiespel of creatief spel.

 

Belangrijke vragen die helpen bij het beoordelen van speelplekken op hun speelwaarde zijn: is hier ruimte om te hollen en te klimmen, kunnen kinderen zelf iets bouwen, prikkelt deze omgeving de fantasie en de creativiteit? Dit mist in traditionele speelplekken en er zijn weinig ongevormde natuurspeelplekken.

 

Natuurspeelplekken laten meer open voor de rijkdom van eigen invulling. Kinderen kunnen daar zelf hun spel bepalen. Dan zie je dat kinderen totaal anders gaan spelen en dat de verschillen tussen jongens en meisjes vrijwel wegvallen. Geef meisjes de ruimte en de mogelijkheden en ze durven bijna net zoveel als jongens. Andersom zie je ook dat jongens meer toekomen aan fantasie en creativiteit.”



Op natuurspeelplekken kunnen kinderen hun eigen spel bepalen.


Zijn er dan helemaal geen verschillen tussen jongens en meisjes?
“Ja, natuurlijk zijn die er wel. Observatie leert dat meisjes van nature wat terughoudender zijn, terwijl jongens er meteen op af gaan. Jongens nemen van nature veel ruimte in en maken niet zo snel ruimte voor meisjes. Volwassenen kunnen die verschillen in stand houden of verzachten door kinderen de gelegenheid te geven om hun eigen spel te spelen. Daarmee bied je álle kinderen de kans om zich goed te ontwikkelen.”


Dat was één van de uitkomsten van je promotieonderzoek?
“In mijn onderzoek heb ik een verband gevonden tussen ‘rijk spelen’ en een gezonde psychosociale ontwikkeling van jonge kinderen. Ik heb het vrije spel van ruim 800 kinderen op 20 scholen geanalyseerd door observatie en het bekijken van video-opnamen. Daarnaast heb ik leerkrachten en ouders bevraagd over hun visie op spel en de ontwikkeling van de kinderen. Vooral de scholen die positief stonden tegenover spelen deden mee, waardoor de onderzoeksgroep positiever tegenover vrij spel stond dan gemiddeld.

 

De kinderen uit onze onderzoeksgroep hadden minder psychosociale problemen dan kinderen in epidemiologische studies. Blijkbaar waren er beschermende factoren die deze kinderen meer veerkracht gaven. Op grond van mijn onderzoek en ervaring durf ik te stellen dat vrij spelen zo’n beschermende factor is. Via vrij spel leert een kind een ‘zelf’ te zijn tussen anderen, oefent het communicatieve vaardigheden en kan het life events verwerken. Goed, vrij en gevarieerd spelen zorgt ervoor dat je lekker in je vel zit.”


En die ruimte om vrij te spelen krijgen kinderen te weinig?
“Volwassenen zien niet altijd het belang in van vrij spelen voor de evenwichtige ontwikkeling van kinderen. Op school worden kleuters al achter werkbladen gezet. Als ze buiten willen spelen komen ze vaak op armoedige speelplekken terecht. De tolerantie voor lawaai en drukte is gering. We doen kinderen hiermee echt te kort. Volwassenen moeten beseffen dat ze een grote verantwoordelijkheid hebben. Of ze nou opvoeders of beleidsmakers zijn, zíj bepalen vaak hoeveel ruimte, tijd en vrijheid kinderen krijgen om zichzelf via hun spel te ontwikkelen.”


Dit artikel verscheen in de tweede uitgave van BuitenSpelen in 2017. Download deze editie in pdf in onze bibliotheek. Dit kan alleen als u lid bent van ons platform.

Auteur: Marian Schouten

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
'Geef kinderen meer ruimte voor fantasie en eigen spel'

Op veel speelplekken kunnen kinderen alleen maar doen wat volwassenen voor ze hebben bedacht.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Het voortgezet onderwijs: de vergeten doelgroep

1 mei om 14:53 uur

Leerlingen gaan na de overgang van primair naar voortgezet onderwijs maar liefst 80 procent minder naar buiten…

Lees verder »
fffff
flash_onNieuws

De week van de rechtvaardige straat: de straat is voor iedereen

10 apr om 09:48 uur
Van 6 tot en met 12 april is het de week van de rechtvaardige straat. In deze week is er extra aandacht voor om de…
Lees verder »
flash_onNieuws

Hoe krijg je kinderen tijdens de schooldag aan het bewegen?

9 apr om 09:09 uur

Hoewel er tijdens een schooldag voldoende mogelijkheden zijn om kinderen te laten bewegen, is het voor scholen…

Lees verder »
flash_onNieuws

Jantje Beton slaat alarm

3 apr om 13:08 uur

Jantje Beton is op 3 april jl. de campagne Het Buitenspeelalarm gestart. Ze wil hiermee een krachtig signaal…

Lees verder »
flash_onNieuws

Buitenspelen met 'oude troep' pedagogisch verantwoord

26 mrt om 09:06 uur

Een rommelspeeltuin: een speeltuin waar niet alleen speeltoestellen staan, maar ook 'oude troep' zoals tonnen…

Lees verder »
flash_onNieuws

Natuur voor elkaar organiseert online informatiebijeenkomst groene schoolpleinen

13 mrt om 08:55 uur

Basisscholen die bezig zijn met het vergroenen van hun schoolplein, of die dit juist al gedaan hebben maar nog…

Lees verder »
flash_onNieuws

Toolbox helpt gemeenten bij monitoren en evaluatie buitenspeelbeleid

16 feb om 12:34 uur

Om inzicht te krijgen in de voortgang van beleidsdoelstellingen is monitoring en evaluatie van dat beleid van…

Lees verder »
rrr
flash_onNieuws

Ondersteuningsaanbod voor gemeenten moet buiten spelen stimuleren

14 feb om 14:08 uur
De ambitie van het demissionaire kabinet is dat in 2024 75 procent van de Nederlanders voldoet aan de…
Lees verder »